Terreinonderzoek & natuurwetenschappen

6 ECTS credits
150 u studietijd

Aanbieding 2 met studiegidsnummer 1003723BNR voor alle studenten in het 1e en 2e semester met een verdiepend bachelor niveau.

Semester

1e en 2e semester

Inschrijving onder examencontract

Niet mogelijk

Beoordelingsvoet

Beoordeling (0 tot 20)

2e zittijd mogelijk

Inschrijvingsvereisten

Om dit vak te kunnen registreren moet je minstens 60 stp. behaald hebben in de bachelor. Als je een verkort programma volgt, kan je dit vak zo opnemen.

Onderwijstaal

Nederlands

Faculteit

Faculteit Letteren en Wijsbegeerte

Verantwoordelijke vakgroep

History, Archaeology, Arts, Philosophy and Ethics

Onderwijsteam

Dries Tys (titularis)
Ralf Vandam
Marc De Bie

Onderdelen en contacturen

0 contacturen Exam
36 contacturen Lecture
130 contacturen Self study

Inhoud

In dit studiedeel leer je de diverse aspecten van het terreinwerk én van de natuurwetenschappelijke analyses kennen, die momenteel gangbaar zijn in het archeologische onderzoek.

In een eerste reeks hoorcolleges (10-tal lessen) wordt ingegaan op

- de organisatie van het archeologische werkveld in België in relatie tot de problematiek van preventieve archeologie en relevante wetgeving,

- de meest gangbare prospectiemethoden (met aandacht voor zowel de consultatie van bestaande collecties en inventarissen, voor geofysische methoden als fieldwalking),

- de diverse aspecten van registratie (lengte, breedte, diepte, fotografie, tekenen, 3D, GIS ...)

- de diverse sleufsytemen en opgravingstechnieken, met inbegrip van de toepassing op een aantal frequente soorten sporen en contexten

- Depotwerking en de passieve conservatie van archeologische relicten op het terrein (in samenwerking met archeologisch depot Ename).

Natuurlijk mag terreinervaring niet ontbreken: er wordt indien de context het toelaat 1 dag op het terrein gegaan voor een collectieve prospectiecampagne (fieldwalking).

Belangrijk is het begeleide practicum van 5 dagen op een archeologische opgraving. In deze stage moeten een aantal terreinoefeningen op het vlak van de registratie en het onderzoek tot een goed einde gebracht worden. Deze stage gebeurt op een concrete archeologische site.
Hoc en de dag prospectie worden voorzien in eerste semester. De stage vindt plaats in tweede semester, waarbij wel moet rekening gehouden worden met de context inzake algemene gezondheidzorg. Bij overmacht kan deze stage uitgesteld worden.

In een tweede reeks hoorcolleges (6-tal lessen) word je in contact gebracht met de mogelijkheden en beperkingen van natuurwetenschappelijk onderzoek in de archeologie, zowel op het terrein als bij de studie van het archeologisch archief. Komen ondermeer aan bod: geologie, geografie, pedologie, paleobotanische onderzoek (inclusief palynologie en anthracologie), archeozoölogie, fysische antropologie, DNA-onderzoek, isotopenonderzoek, dateringensmethoden, enz. Je krijgt eveneens een literatuuropdracht die collectief besproken wordt. Indien mogelijk wordt ook een gastspreker uitgenodigd of wordt een geleid bezoek gebracht aan een natuurwetenschappelijk labo.

Het is mogelijk dat de fieldtrips beperkte extra kosten voor de studenten met zich meebrengen die niet gecoverd zijn door de universiteit (transport en evt. verblijf).

Studiemateriaal

Praktisch cursusmateriaal (Vereist) : Methoden van archeologisch terreinonderzoek en natuurwetenschappelijke analyses, Bibliografie opgegeven door lesgever
Digitaal cursusmateriaal (Vereist) : Powerpointpresentaties en nota's te nemen door de student
Handboek (Vereist) : Natuurwetenschappen en Archeologie, Methode en interpretatie, Degryse - Ervynck et al.- Linseele - Vandenabeele - Vertsraeten, Acco, 9789462921801, 2015
Digitaal cursusmateriaal (Vereist) : Documenten, links en discussiefora, Canvas
Handboek (Aanbevolen) : The Archaeologist's Fieldwork Companion, B.A. Kipfer, Blackwell, 9781405118866, 2007

Bijkomende info

De vijfdaagse stage terreinwerk vindt plaats op een lopende opgraving en omvat praktische oefeningen in relatie tot het eigenlijke veldwerk, het registreren en interpreteren. De studenten zijn zelf verantwoordelijk voor transport, verblijf en werkkledij. In principe vindt deze stage plaats in de lentevakantie.
- powerpointpresentaties en nota's te nemen door de student
- B.A. Kipfer 2007. The Archaeologist's Fieldwork Companion. Blackwel.
- documenten, links en discussiefora op het interactieve leerplatform Canvas die doorheen het semester toegevoegd en aangevuld kunnen worden
- voor het onderdeel natuurwetenschappen wordt gebruik gemaakt van het handboek "Natuurwetenschappen en Archeologie: Methode en interpretatie" van A. Ervynck et al. (Acco, 2009). Het beeldmateriaal hiervan wordt aangeboden via Canvas.

Aanvullend studiemateriaal: bibliografie opgegeven door lesgever

Leerresultaten

Algemene competenties

De student leert de 'chaine operatoire' van een archeologisch project kennen, gericht op de analyse van de archeologische formatieprocessen van sites, lopende vanaf vraagstelling tot de staalname op het terrein.

De student leert de gangbare prospectietechnieken kennen en op begin niveau beheersen.

De student leert hoe de planning, registratie en analyse van een archeologisch veldproject gebeuren.

De student leert de gangbare natuurwetenschappelijke datasets kennen die inzicht geven in de formatieprocessen en activiteiten op de sites (met inbegrip van omgeving en datering).

De student leert de praktische toepassing van de core-skills van archeologisch veldwerk.

disciplinespeciefieke competen

De cursus heeft tot doel je een aantal technieken en praktijken te leren kennen die een archeoloog moet beheersen bij het terreinonderzoek (detectie, evaluatie, onderzoek) en je op de hoogte te stellen van de bijdrage van natuurwetenschappen in de detectie, registratie, conservatie en analyse van archeologische relicten en hun context.
Dit moet een basis kunnen vormen voor de verdere opbouw van terreinvaardigheden en praktijkervaring. (metier).
Hierna moet je in staat zijn bij een archeologisch project verantwoorde keuzes te maken tijdens het terreinonderzoek en bij de wetenschappelijke verwerking, en deze aanpak kunnen motiveren. Je moet daarbij de potentiële bijdrage van natuurwetenschappelijke disciplines kunnen inschatten en hierover zinnig kunnen discussiëren.

Beoordelingsinformatie

De beoordeling bestaat uit volgende opdrachtcategorieën:
Examen Mondeling bepaalt 70% van het eindcijfer

WPO Praktijkopdracht bepaalt 30% van het eindcijfer

Binnen de categorie Examen Mondeling dient men volgende opdrachten af te werken:

Examen mondeling met een wegingsfactor 70 en aldus 70% van het totale eindcijfer.

Toelichting: Binnen de categorie Examen Mondeling dient men volgende opdrachten af te werken:
Mondeling examen met een wegingsfactor 1 en aldus 70% van het totale eindcijfer.
Theoretisch examen: mondeling (met schriftelijke voorbereiding)
- Hoofdvraag (case-study) en bijvragen ter verdieping
- De tweede zittijd is een nieuw examen

Binnen de categorie WPO Praktijkopdracht dient men volgende opdrachten af te werken:

Stage met een wegingsfactor 30 en aldus 30% van het totale eindcijfer.

Toelichting: Binnen de categorie Praktijkopdrachten dient men volgende opdrachten af te werken:
- Stage met een wegingsfactor 1 en aldus 25% van het totale eindcijfer.
- Bureaustudie met een wegingsfactor 1 en aldus 5% van het totale eindcijfer.

Aanvullende info mbt evaluatie

Het examen bestaat uit drie onderdelen:

1) het uitvoeren van de praktijkstage, waarbij diverse oefeningen (hoogtemeting, tekenen, ...) beordeeld worden via een beoordelingsmodel waarbij inzet en vooruitgang beoordeeld worden. Dit model omvat de categoriën: Slecht (geen inzet, onbeleefde omgang) Matig (voldoende inzet zonder meer, beperkte vooruittgang) Goed (grote inzet en goede vooruitgang) en Zeer Goed (exemplarische inzet en zeer sterke vooruitgang, op niveau klaar om als junior archeoloog bij een bedrijf aangenomen te worden)

Afwezigheid op de verplichte stage zonder motivatie of kennisgeving leidt tot Afwezig als resultaatcode voor het gehele vak.

2) Een bureaustudie van je eigen woning/straat.

3) Een mondeling examen waarop een case study wordt besproken: dit is een toepassing die de kennis en de inzichten die verworven werden tijdens de lessen integreert. De leerinhouden die hierbij aan bod kunnen komen zijn evenredig verdeeld over de gegeven vakinhoud, maar omvatten zeker: prospectie (remote en op het terrein), analyse van de site voorafgaand aan de opgraving, plannen van de opgraving, inzicht in registratie, kennis van alle natuurwetenschappelijke methoden en datasets die op een site kunnen voorkomen.

Tweede zit is een nieuw examen, waarbij de aanwezigheid op de stage en het resultaat van onderdeel 2 uit de eerste examenperiode kunnen overgedragen worden

Het examen is bij voorkeur mondeling, face to face op de campus, maar kan bij overmacht als georganiseerd worden als digitaal mondeling, met open boek en voorbereidingstijd.

Toegestane onvoldoende

Kijk in het aanvullend OER van je faculteit na of een toegestane onvoldoende mogelijk is voor dit opleidingsonderdeel.

Academische context