3 ECTS credits
90 u studietijd

Aanbieding 1 met studiegidsnummer 4013096ENR voor alle studenten in het 2e semester met een verdiepend master niveau.

Semester
2e semester
Inschrijving onder examencontract
Niet mogelijk
Beoordelingsvoet
Beoordeling (0 tot 20)
2e zittijd mogelijk
Ja
Onderwijstaal
Nederlands
Faculteit
Faculteit Ingenieurswetenschappen
Verantwoordelijke vakgroep
Toegepaste Mechanica
Onderwijsteam
Marc Van Overmeire (titularis)
Onderdelen en contacturen
18 contacturen Hoorcollege
24 contacturen Werkvormen en Praktische Oef.
Inhoud
Deel Betrouwbaarheids- en risicoanalyse

Allereerst worden de gebruikte begrippen zoals betrouwbaarheid, onderhoudbaarheid, risico, levensduurkost gedefinieerd.De meest gebruikte levensduurmodellen (Exponentiële, Weibull) worden eveneens ingeleid. Ook wordt een kort  overzicht gegeven van de gebruikte kwalitatieve en kwantitatieve technieken, welke daarna in detail behandeld worden en geïllustreerd aan de hand van een hele reeks praktijkvoorbeelden. Als kwalitatieve technieken behandelen wij de faal-effekt analyse (FMEA), HAZOP en foutenbomen. Kwantitatieve technieken zoals foutenbomen, gevolgenbomen en betrouwbaarheidsblokdiagrammas worden daarna behandeld. De gevolgen van het falen van systemen worden bestudeerd a.h.v. de risiko-analyse. Naast een systematische aanpak van de toegepaste methodiek, wordt ook aangegeven hoe men deze technieken kan implementeren in de dagelijkse bedrijfsvoering.



Tenslotte wordt dit risiko-analysegedeelte geïllustreerd aan de hand van een grondige analyse van grote rampen ( Mexico-City, Bhopal, TMI, Tchernobyl e.a.), op basis van krantenartikels, rapporten en beeldmateriaal (video's).



Deel ‘Arbeidsrisico’s en verzekeringen’

De cursus heeft een graduele opbouw waarbij vertrokken wordt vanuit een algemene situering van “verzekeringen” tot aan de studie van enkele belangrijke (industriële) polissen. Hierbij wordt het accent in de cursus gelegd op de interactie tussen het werk van de preventieadviseur en de verzekeringsproblematiek.

Een kort overzicht.

We starten bij de basis : hoe werkt de verzekeringswereld, welke zijn de spelers, wat is hun belangrijkheid. “Verzekeringen” is geen dode materie en zowel in de bedrijven, als in de verzekeringsmaatschappijen wordt er een actief beleid gevoerd.

Wanneer we een verzekeringspolis van dichterbij bestuderen, worden we geconfronteerd met enkele basisbegrippen (definitie verzekeringscontract, verzekeringsnemer, risico, begunstigde, verval…). En wie zegt contract, zegt “rechten” en “plichten”. Dit geldt ook voor een verzekeringspolis waarbij het kan gaan over grote gevolgen (b.v. niet uitvoeren van een verzekeringsplan bij een industriële brandpolis,…).

Het is duidelijk dat een polis niet zomaar wordt onderschreven en “onderschrijvers” bij verzekeringsmaatschappijen volgen een bepaald stramien: “kennis van het risico”, “verzekeringstechnische beheersing”, “inspectie en identificatie van het risico”, “analyse van ongevallen”, “prijsvorming” en “waarborgomschrijving”. Bij elk van deze stappen wordt er uitgelegd wat voor verzekeraars belangrijk is en hoe een verzekeringsnemer hierop kan inspelen. Omgekeerd wordt ook gekeken hoe een verzekeraar reageert op veranderingen bij de verzekeringsnemer (andere gebouwen, andere activiteit,…).

Tot slot worden er een aantal verzekeringsproducten geanalyseerd zoals de ABR polis (bouwwerfverzekering), machinebreukpolis, de aansprakelijkheidsverzekering en de industriële brandpolis. Bij elk van deze producten komen aspecten als waarborgen, prijszetting en interactie tussen “waarborg” en “preventie” aan bod.

Optioneel worden andere verzekeringsproducten onder de loep genomen zoals de computerpolis en de milieuverzekeringen.
Studiemateriaal
Handboek (Aanbevolen) : An Introduction to Reliability & Quality Engineering, Bentley,P.J., 2de, BIB, 9780582089709, 1993
Handboek (Aanbevolen) : Safeware, System safety and computers A guide to preventing accidents and losses caused by technology, Leveson ,Nancy, BIB, 9780201119725, 1995
Handboek (Aanbevolen) : Software Reliability and Metrics, N. Fenton, B. Littlewood, Springer, 9781851666751, 1991
Handboek (Aanbevolen) : Electronic component reliability, Jensen F., Wiley ,New York, 9780471952961, 1996
Handboek (Aanbevolen) : Reliability in Engineering Design, Kapur, K. C., Lamberson L.R., John Wiley & Sons Inc, 9780471511915, 1977
Handboek (Aanbevolen) : Building Secure and Reliable Network Applications, Birman, K. P, BIB, 9781884777295
Handboek (Aanbevolen) : Reliability in communication Technology, Chown,Pullum and Whitmore, BIB, 9780412617409, 1999
Handboek (Aanbevolen) : Human Error, Reason, J., Cambridge University Press, 9780521314190, 1992
Handboek (Aanbevolen) : Safety Critical Computer Systems, Storey, Neil, BIB, 9780201427875, 1996
Handboek (Vereist) : Computer-related Risks, Neumann ,Peter, BIB, 9780201558050, 1995
Cursustekst (Vereist) : Opsporen en beheer van Risico’s, Betrouwbaarheid en Risicoanalyse van industriële systemen deel 1 Betrouwbaarheidsanalyse, Van Overmeire - Olvier, VUB, 2220170002989, 2009
Handboek (Aanbevolen) : Studyguide for Introduction to Reliability Engineering, Lewis , E. E., 2de, John Wiley & Sons Inc, 9780471018339, 1994
Cursustekst (Vereist) : Opsporen en beheer van Risico’s, Betrouwbaarheid en Risicoanalyse van industriële systemen deel 2 Risicoanalyse, Van Overmeire - Olvier, VUB, 2220170002972, 2009
Cursustekst (Vereist) : Opsporen en beheer van Risico’s, Betrouwbaarheids- en risicoanalyse van industriële systemen Deel 3, Van Overmeire, VUB, 2220170008974, 2022
Handboek (Aanbevolen) : Reliability Analysis for Engineers, An Introduction , Leitch, R. D., Oxford Science Publications,Melbourne, 9780198563716, 1995
Handboek (Aanbevolen) : Reliability for Technology, Engineering, and Management, Kales, P., BIB, 9780134858227, 1998
Handboek (Aanbevolen) : Reliability Engineering, Elsayed, E A., 2de, Wiley, 9781118137192, 2012
Handboek (Aanbevolen) : Probabilistic Risk Assessment and Management for Engineers and Scientists, Henley,J., Kumamoto, H., 2de, John Wiley & Sons, 9780780360174, 2000
Handboek (Aanbevolen) : Potential Failure Mode and Effect Analysis, FMEA, 4de, BIB, 9781605341361, 2008
Handboek (Aanbevolen) : Reliability and Maintainability in Perspective, SAE J-1739 DOCUMENT, Smith,D. J., BIB, 9780333391167, 1985
Bijkomende info

Hoorcollege en oefeningen worden door mekaar gegeven. Na het afwerken van de theorie over een onderdeel , wordt onmiddellijk overgegaan naar de oefeningen.Voor de oefeningen dienen de studenten zich te voorzien van een rekenmachine, dat exponentiële en logaritmische functies bezit.
Basiskennis van wiskunde,statistiek,elektriciteit,procesregeling

Basisreferentiewerken

Bentley,P.J. ,"An introduction to Reliability and Quality",Longman Scientific and Technical,
John Wiley & Sons,New York, 1998,
ISBN 9780201331325

Ebeling, C. F. E., "An introduction to Reliability and Maintainability Engineering", Mc Graw-Hill, New York,2009, ISBN 9781577666257

Leitch, R. D. , "Reliability Analysis for Engineers, an introduction", Oxford Science Publications,Melbourne,1995,ISBN 9780198563716

LEWIS , E. E. , " INTRODUCTION TO RELIABILITY ENGINEERING ", 2ND EDITION,JOHN WILEY,NEW YORK,1994
ISBN 9780471018339

Kales, P., " Reliability for Technology, Engineering, and Management",
Prentice Hall,New Jersey, Ohio, 1998, ISBN 9780134858227


Onderhoudbaarheid-beschikbaarheid

SMITH,D. J. ,"RELIABILITY AND MAINTAINABILITY IN PERSPECTIVE",
MC MILLAN,LONDON, 1985
ISBN 9780333391167

Failure mode and effect analysis

POTENTIAL FAILURE MODE AND EFFECT ANALYSIS,SAE J-1739 DOCUMENT,2008

Foutenbomen

HENLEY,J., KUMAMOTO, H. " PROBABILISTIC RISK ASSESSMENT ; RELIABILITY, ENGINEERING, DESIGN AND ANALYSIS " ,IEEE PRESS,
NEW YORK,1992
ISBN 9780879422905

Betrouwbaarheidsblokdiagramma’s

ELSAYED, E A. ,"RELIABILITY ENGINEERING", ADDISON-WESLEY, READING,2012
ISBN 9781118137192


Mechanische betrouwbaarheid

KAPUR, K. C., LAMBERSON L.R., "RELIABILITY IN ENGINEERING DESIGN", JOHN WILEY,NEW YORK,1977
ISBN 9780471511915

Elektronische Betrouwbaarheid

Jensen F.,"Electronic component reliability : Fundamentals, Modelling, Evaluation, and Assurance. " , Wiley ,New York, 1996
ISBN 9780471952961

Software Betrouwbaarheid

N. Fenton, B. Littlewood,"Software Reliability and Metrics", Chapman & Hall,London,1991
ISBN: 9781851666751

Computers in veiligheidskritische toepassingen

Leveson ,Nancy, "Safeware : System safety and computers A guide to preventing accidents and losses caused by technology."
Addison-Wesley, Reading,1995,
ISBN 9780201119725

Neumann ,Peter," Computer-related risks",ADDISON-WESLEY, READING,1995
ISBN 97802001558050

Storey, Neil, "Safety Critical Computer Systems", Addison-Wesley, Reading, 1996.
ISBN 97802001427875

Menselijke betrouwbaarheid

REASON, J. "HUMAN ERROR", CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS, CAMBRIDGE,1992
ISBN 9780521314190

Betrouwbaarheid van telecommunicatiesystemen

Chown,Pullum and Whitmore,"Reliability in communication Technology " Chapman & Hall,London,will be published in April 99
ISBN 9780412617409

Birman, K. P., " Building Secure and Reliable Network Applications"
Manning Publications, Greenwich, U.S.A., ISBN 9781884777295

Leerresultaten

Algemene competenties

Risico’s behoren tot het leven van iedere dag. Als men met een voertuig rijdt of de straat oversteekt, schat men op een intuitieve en meestal subjectieve manier de risico’s in.
Een meer systematische aanpak van het analyseren en het beheersen van risico’s werd nodig doordat machines en productie-eenheden groter en complexer werden en aldus inherent ook grotere risico’s met zich meebrachten. De risico’s bleven ook niet beperkt tot de onmiddellijke omgeving van de fabriek, maar hadden ook een invloed op het milieu en het eco-systeem.
Ook in niet-technische omgevingen (o.a. de financiële wereld) konden deze technieken mits enige aanpassing met succes ingezet worden.
In de laatste jaren worden risico-analysetechnieken benut daar waar nieuwe risico’s zich stellen (voedselindustrie)  of in combinatie met controle of onderhoud (Risk Based Inspection).
Ook in de wetgeving (Welzijnswet, Machinerichtlijn, Atex-richtlijn) wordt de verplichting ingebouwd om risico-analyses uit te voeren.
In deze cursus wordt de betrouwbaarheid van systemen (machines, komputers, voertuigen, produktie-eenheden) en de daaruit voortvloeiende risico's behandeld. Het doel van deze kursus is de student aan te leren dat naast het klassiek deterministisch ontwerp op basis van mechanische, thermische en materiaalkundige overwegingen, ook rekening gehouden dient te worden met de betrouwbaarheid. Tevens wordt hen getoond hoe men mogelijke risico's kan inschatten.

-eindtermen en examenvereisten:

Toepassing van deze technieken op eenvoudige en ingewikkelde systemen. Terug naar boven
Aanbevolen voorkennisBasiskennis van wiskunde,statistiek,elektriciteit,procesregeling Terug naar boven
InhoudAllereerst worden de gebruikte begrippen zoals betrouwbaarheid, onderhoudbaarheid, risico, levensduurkost gedefinieerd.De meest gebruikte levensduurmodellen (Exponentiële, Weibull) worden eveneens ingeleid. Ook wordt een kort  overzicht gegeven van de gebruikte kwalitatieve en kwantitatieve technieken, welke daarna in detail behandeld worden en geïllustreerd aan de hand van een hele reeks praktijkvoorbeelden. Als kwalitatieve technieken behandelen wij de faal-effekt analyse (FMEA), HAZOP en foutenbomen. Kwantitatieve technieken zoals foutenbomen, gevolgenbomen en betrouwbaarheidsblokdiagrammas worden daarna behandeld. De gevolgen van het falen van systemen worden bestudeerd a.h.v. de risiko-analyse. Naast een systematische aanpak van de toegepaste methodiek, wordt ook aangegeven hoe men deze technieken kan implementeren in de dagelijkse bedrijfsvoering.

Tenslotte wordt dit risiko-analysegedeelte geïllustreerd aan de hand van een grondige analyse van grote rampen ( Mexico-City, Bhopal, TMI, Tchernobyl e.a.), op basis van krantenartikels, rapporten en beeldmateriaal (video's). Terug naar boven
StudiemateriaalBetrouwbaarheids-en risiko-analyse van Industriële Systemen, Deel 1 "Betrouwbaarheidsanalyse",V.U.B.-Uitgaven 2004, co-auteur : P. Olivier.
Betrouwbaarheids-en risiko-analyse van Industriële Systemen, Deel 2  "Risico-analyse",V.U.B.-Uitgaven 2004, co-auteur : P. Olivier.

Beoordelingsinformatie

De beoordeling bestaat uit volgende opdrachtcategorieën:
Examen Schriftelijk bepaalt 100% van het eindcijfer

Binnen de categorie Examen Schriftelijk dient men volgende opdrachten af te werken:

  • Schriftelijk examen met een wegingsfactor 1 en aldus 100% van het totale eindcijfer.

    Toelichting: De student krijgt 4 uur om een aantal oefeningen op te lossen i.v.m. de basisprincipes en de verschillende technieken. Hij mag gebruikmaken van de kursus en al de referentiewerken.Hij mag ook gebruikmaken van al de opgeloste oefeningen.

Aanvullende info mbt evaluatie

Schriftelijk examen  :  100 %

De student krijgt 4 uur om een aantal oefeningen op te lossen i.v.m. de basisprincipes en de verschillende technieken.  Hij mag gebruikmaken van de kursus en al de referentiewerken.Hij mag ook gebruikmaken van al de opgeloste oefeningen.

Toegestane onvoldoende
Kijk in het aanvullend OER van je faculteit na of een toegestane onvoldoende mogelijk is voor dit opleidingsonderdeel.

Academische context

Deze aanbieding maakt deel uit van de volgende studieplannen:
Master in de ingenieurswetenschappen: werktuigkunde-elektrotechniek: energie