Inhoudsanalyse

6 ECTS credits
169 u studietijd

Aanbieding 1 met studiegidsnummer 1020517BNR voor alle studenten in het 1e semester met een verdiepend bachelor niveau.

Semester

1e semester

Inschrijving onder examencontract

Niet mogelijk

Beoordelingsvoet

Beoordeling (0 tot 20)

2e zittijd mogelijk

Inschrijvingsvereisten

Studenten in de bachelor communicatiewetenschappen moeten 'Kwantitatieve methoden' en 'Kwalitatieve methoden' gevolgd hebben, alvorens dit opleidingsonderdeel op te nemen. Studenten in de bachelor politieke wetenschappen en sociologie moeten 'Inleiding onderzoeksmethoden voor mens- en maatschappijwetenschappen' en 'Kwalitatieve methoden' gevolgd hebben, alvorens dit opleidingsonderdeel op te nemen. Studenten in het schakelprogramma of voorbereidingsprogramma communicatiewetenschappen die dit opleidingsonderdeel opnemen, zijn in hun vooropleiding bij voorkeur geslaagd voor een inleidend vak statistiek of hebben ook 'Kwantitatieve methoden' opgenomen. In de module kwantitatieve inhoudsanalyse wordt namelijk vertrokken van een basiskennis statistische data-analyse en SPSS.

Onderwijstaal

Nederlands

Faculteit

Faculteit Sociale Wetensch & SolvayBusinessSchool

Verantwoordelijke vakgroep

Communicatiewetenschappen

Onderwijsteam

Jo Renate Bauwens (titularis)
Florian Stegen

Onderdelen en contacturen

21 contacturen Hoorcollege
12 contacturen Werkcolleges, practica en oefeningen
136 contacturen Zelfstudie en externe werkvormen

Inhoud

Als de plaats Brussel in het nieuws komt, gaat het in de eerste plaats over verhalen die met criminaliteit en onveiligheid te maken hebben. Ook in films is dat het geval. Alleen al de titels van films die zich in Brussel afspelen, zoals Black, Waste Land of Hellhole suggereren dat al. Op de covers van het weekblad HUMO staan vrouwen vaker naakt en schaars gekleed afgebeeld dan mannen. En Cowboy Henk is een maatschappijkritische stripheld. Sinds 2000 zijn er gaandeweg meer kritische standpunten in de pers over het Belgisch koloniaal verleden in Congo te lezen. Fictiefilms en series rond de thematiek blijven echter beperkt. De Vlaamse kranten hebben weinig aandacht voor innovatieve toepassingen die de nefaste gevolgen van klimaatverandering kunnen matigen of tegengaan.

Dit soort conclusies zijn gebaseerd op inhoudsanalyse. In dit vak leer je zelf een inhoudsanalyse uit te voeren. Meer bepaald ga je aan de slag met media-inhouden of mediateksten, en ontdek je hoe je deze analyseert op een systematische en wetenschappelijke manier. Met mediateksten bedoelen we de brede waaier van symbolische inhouden die de media- en cultuurindustrie maakt: tv-programma’s, krantenberichtgeving, magazines, reclame, documentaire, film, stripverhalen, etc.

We werken elk jaar rond één overkoepelend thema dat maatschappelijk relevant is en onderzoeken dit via diverse analytische benaderingen (vb. narratieve analyse, frame analyse, sociale semiotiek, kwantitatieve inhoudsanalyse,...). De vorige academiejaren werkten we bijvoorbeeld rond de beeldvorming van Brussel in de media, het weekblad HUMO als spiegelbeeld van maatschappelijke verandering en de beeldvorming van het Belgisch koloniaal verleden, krantenverslaggeving in de VS over Afhanistan na 9/11, het thema klimaatverandering in krantenverslaggeving en films.

Als methodevak is dit opleidingsonderdeel gericht op het leren toepassen en uitvoeren van alle stappen die een systematische en wetenschappelijke analyse van mediateksten met zich meebrengen. In de hoor- en werkcolleges, ondersteund door een handboek, slides en readerteksten, maak je kennis met de onderzoeksfases, de achterliggende denkkaders, de uitgangspunten, werkwijzen en onderzoeksinstrumenten van de diverse types van inhoudsanalyse die aan bod komen.

Studiemateriaal

Cursustekst (Vereist) : (bundel readerteksten door de titularissen samengesteld)
Digitaal cursusmateriaal (Vereist) : (slides die de hoorcolleges en werkcolleges ondersteunen)
Handboek (Vereist) : Anlyse van mediateksten en gemedieerde communicatie-inhouden, Theoretische perspectieven en methodologische benaderingen, d'Haenens L., Bauwens J. en Joris W. (reds.), Academic and Scientific Publishers (ASP), 9789461175243, 2023

Bijkomende info

Toelichting werkvormberekening

Hoorcollege (HOC): collectieve contactmomenten waarop de docent de leerinhouden behandelt
Werkvormen en praktische oefeningen (WPO): collectieve en individuele contactmomenten waarop de student onder begeleiding met de leerinhouden aan de slag gaat
Zelfwerk en –studie (ZELF): contactonafhankelijke activiteiten

Onderstaande werkvormberekening is indicatief en geeft een aanduiding van de te verwachten studiebelasting.

HOC: 21 uur (7 x 3 uur) – theorie

Inhoudelijke kadering van het overkoepelende thema en toelichting bij de examenopdracht: 3 uur (1 x 3 uur)
Introductie tot diverse methoden van inhoudsanalyse: 18 uur (6 x 3 uur)

WPO: 12 uur – oefenen/trainen van diverse methoden van inhoudsanalyse

ZELF: 136 uur – toepassen in opdracht

Studenten maken in duo één grote examenopdracht (bestaande uit verschillende componenten) rond de centrale thematiek waarin ze diverse analysemethoden in de praktijk moeten brengen. Deze examenopdracht resulteert in een schriftelijk rapport bestaande uit verschillende onderdelen (zie handleiding op Canvas).

Leerresultaten

Algemene competenties

Na het doorlopen van deze cursus kunnen de studenten:

de leidende uitgangspunten, principes en aandachtspunten uit de behandelde inhoudsanalytische onderzoeksbenaderingen uitleggen
het onderscheid tussen de verschillende methoden van analyse van media-inhouden uitleggen
de uitgangspunten van de aangereikte benaderingen en de consequenties ervan op methodologisch vlak begrijpen
de verschillende fases in de diverse methoden van analyse onderscheiden van elkaar
zelf op zoek gaan naar relevante mediateksten om hun analyses op uit te voeren
de leerstof (opgedane kennis en inzichten), onder begeleiding, toepassen in een eigen onderzoek rond één centrale thematiek die door het onderwijsteam wordt aangereikt
de systematiek van inhoudsanalytische werkwijzen vertalen naar een eigen onderzoek
zelf een relevante deelvraag ontwikkelen die aan de hand van de methodologische benadering en teksteenheden kan beantwoord worden
kritisch reflecteren op de mogelijkheden, beperkingen, sterktes en zwaktes van verschillende inhoudsanalytische methoden
de bevindingen uit de verschillende studies synthetiseren
de bevindingen uit de verschillende studies toetsen aan elkaar
de bevindingen uit de verschillende studies met elkaar verbinden
een kritische zelfevaluatie maken van het eigen onderzoeksproces

Deze cursus draagt bij aan de volgende algemene leerdoelen van de bachelor communicatiewetenschappen en de studenten:

hebben inzicht in het achterliggende mens- en maatschappijbeeld en (de historische ontwikkeling van) de premissen van de diverse paradigma’s, de voornaamste theoretische stromingen, concepten en onderzoekstradities in het algemeen, en in hun benadering van de relatie media, communicatie en samenleving in het bijzonder.
hebben kennis over en inzicht in de in het veld toepasbare onderzoeksmethoden.
geven blijk van een kritische houding ten aanzien van bronnenmateriaal en literatuur.
kunnen een eigen wetenschappelijk onderbouwd oordeel ontwikkelen en hierbij in de geest van het vrije onderzoek - dat is vanuit een open, kritisch-constructieve en a-dogmatische houding - handelen. Zij gaan hierbij niet op zoek naar 'ultieme waarheden', maar spelen vanuit een open houding in op wetenschappelijke debatten en de relatieve onzekerheid van inzichten.
reflecteren over de eigen positie als wetenschapper, duiden de eigen aannames en identificeren en expliciteren kritisch eigen vooronderstellingen.
geven blijk van een eerlijke attitude, ethische houding en geëngageerde ingesteldheid wat toelaat een relevante bijdrage te leveren aan actuele wetenschappelijke en maatschappelijke debatten.
beschikken over het vermogen om informatie, bestaande inzichten en eigen onderzoeksbevindingen te communiceren aan diverse doelgroepen en dit zowel schriftelijk, mondeling en via de nodige multimediale ondersteuning.
kunnen begeleid zelfstandig, creatief, kritisch en ondernemend leren en handelen.
passen kennis van en inzicht in de diverse aangereikte onderzoeksmethoden en –technieken van de Communicatiewetenschappen onder begeleiding toe op een algemeen en beginnend niveau.
zijn in staat om een communicatiewetenschappelijk onderzoek op te zetten en te volbrengen geïnspireerd door, in het kader van of naar analogie met bestaande onderzoeken.

Beoordelingsinformatie

De beoordeling bestaat uit volgende opdrachtcategorieën:
Examen Praktijk bepaalt 100% van het eindcijfer

Binnen de categorie Examen Praktijk dient men volgende opdrachten af te werken:

Examenopdracht met een wegingsfactor 100 en aldus 100% van het totale eindcijfer.

Toelichting: Bij deze opdracht is het toegestaan om alleen generatieve AI te gebruiken voor de onderdelen en doelstellingen die gespecificeerd worden in de taakopgave. Elk gebruik van generatieve AI moet op een passende wijze worden herkend (zie referentielijst AI).

Aanvullende info mbt evaluatie

De beoordeling bestaat uit een examenopdracht waarin de studenten een analyse maken van de wijze waarop verschillende media één bepaalde thematiek/casus -jaarlijks bepaald door het onderwijsteam- aan bod laten komen. De studenten werken hiervoor in duo samen.

Een concrete toelichting van de examenopdracht vinden de studenten in de handleiding die elk academiejaar via Canvas wordt verspreid en in het eerste hoorcollege wordt overlopen met de studenten.

Toegestane onvoldoende

Kijk in het aanvullend OER van je faculteit na of een toegestane onvoldoende mogelijk is voor dit opleidingsonderdeel.

Academische context

Deze aanbieding maakt deel uit van de volgende studieplannen:
Bachelor in de communicatiewetenschappen: Standaard traject
Bachelor in de politieke wetenschappen en de sociologie: - afstudeerrichting sociologie, minor communicatiewetenschappen
Schakelprogramma Master of Science in de communicatiewetenschappen: Standaard traject
Voorbereidingsprogramma Master of Science in de communicatiewetenschappen: Standaard traject