Pre- & protohistorie

3 ECTS credits
75 u studietijd

Aanbieding 2 met studiegidsnummer 1020909AER voor alle studenten in het 1e semester met een inleidend bachelor niveau.

Semester

1e semester

Inschrijving onder examencontract

Mogelijk

Beoordelingsvoet

Beoordeling (0 tot 20)

2e zittijd mogelijk

Inschrijvingsvereisten

Om dit vak te kunnen registreren moet je minstens 30 stp. behaald hebben in de bachelor. Als je een verkort programma volgt, kan je dit vak zo opnemen.

Onderwijstaal

Nederlands

Faculteit

Faculteit Letteren en Wijsbegeerte

Verantwoordelijke vakgroep

Kunstwetenschappen en Archeologie

Onderwijsteam

Marc De Bie (titularis)

Onderdelen en contacturen

26 contacturen Hoorcollege
60 contacturen Zelfstudie en externe werkvormen

Inhoud

Deze cursus biedt een algemeen overzicht van de pre- en protohistorie, met aandacht voor ontwikkelingen in de natuurlijke, economische, sociale, culturele, artistieke en spirituele contexten van de vroege samenlevingen. Geografisch bestrijkt het college aanvankelijk het hele oude continent. Het focust daarna vooral op NW Europa en de Lage Landen in het bijzonder. Naast een algemeen overzicht van de diverse periodes, wordt ruime aandacht geschonken aan de aard en de waarde van het archeologisch en iconografisch archief. Voor de studie van de pre- en protohistorie vormt dit immers het bronnenmateriaal bij uitstek. Waar mogelijk worden ook de kunsthistorische aspecten belicht.
Omdat het een breed overzicht betreft en de cursus een kapstok moet bieden voor latere verdieping, is de opbouw vrij klassiek. Naast enkele inleidende, theoretische en methodologische hoofdstukken, volgt een overzicht in chronologische volgorde:
- Algemene inleiding met aandacht voor de geschiedenis van het onderzoek van pre- en protohistorie, overzicht van het bronnenmateriaal, methodologie, e.d.
- Evolutie van het natuurlijk milieu en van de mens als natuurlijke soort
- Ontstaan en evolutie van de mens in Afrika en ontwikkeling naar Europa
- Vroegpaleolithicum in Europa
- Neanderthalers en het middenpaleolithicum
- De vroegste culturen van de Homo sapiens in NW-Europa
- Jagers en verzamelaars na de laatste ijstijd (mesolithicum)
- Ontstaan van het neolithicum
- Verspreiding van het vroegneolithicum in Europa
- Midden- en laatneolithicum in de Lage Landen
- Kopertijd en vroege bronstijd
- Midden- en late bronstijd in NW-Europa
- Vroege ijzertijd (Hallstatt)
- De Kelten (La Tène)
- De Romeinse verovering en de transitie naar een Gallo-romeinse samenleving

Bij de voorbeelden die in de colleges worden gebruikt ligt de nadruk op resultaten van recent onderzoek. Hoewel er dus vooral aandacht is voor het grote verhaal, wordt dit gestoffeerd met concrete voorbeelden van onderzoeksresultaten die op dit moment het verhaal mee scheppen.

Studiemateriaal

Cursustekst (Vereist) : Pre- en protohistorie, Marc De Bie, VUB, 2220170009421, 2022
Digitaal cursusmateriaal (Vereist) : Illustraties bij de cursus, Marc De Bie, Canvas
Praktisch cursusmateriaal (Aanbevolen) : Bezoek aan het 'echte' bronnenmateriaal in het museum

Bijkomende info

Eén van de lessen kan bestaan uit een gastcollege door een vooraanstaand archeoloog die ingaat op recente onderzoeksresultaten.
De laatste les van de reeks vindt plaats in de zalen voor prehistorie en Gallo-Romeinse archeologie in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (Brussel).

Qua onderwijsactiviteiten wordt vooral een hoorcollege aangeboden, rijk gevuld met beeldprojectie en didactisch materiaal. Tijdens de lessen worden de studenten gestimuleerd actief mee te denken en een kritisch-reflectieve houding te ontwikkelen.

Daarnaast krijg je via Canvas ook de talrijke illustraties die in de hoorcolleges zijn besproken.

Aanvullend studiemateriaal:
In de syllabus wordt verder verwezen naar relevante literatuur. In de hoorcolleges komt ook didactisch materiaal aan bod en de reeks eindigt met een bezoek aan het 'echte' bronnenmateriaal in het museum.

Leerresultaten

Algemene competenties

Leerresultaat 1 De bachelor in de kunstwetenschappen en archeologie beschikt over een grondig referentiekader van de grote stromingen, kantelmomenten en de meest relevante getuigen uit de Europese kunstgeschiedenis en archeologie van de prehistorie tot heden.

Leerresultaat 2 De bachelor heeft inzicht in de iconografische, stilistische en technische aspecten van artistieke en materiële cultuur.

Leerresultaat 6 De bachelor in de kunstwetenschappen en archeologie kan het referentiekader kritisch hanteren.

Leerresultaat 13 De bachelor in de kunstwetenschappen en archeologie heeft een kritische, onderzoekende en integere houding, die getuigt van intellectuele nieuwsgierigheid en intellectuele eerlijkheid en een ingesteldheid tot levenslang leren.

Specifiek voor dit studiedeel:

Een basisinzicht verwerven in het ontstaan van de mens als cultureel wezen en in de ontwikkeling van menselijke samenlevingen vanaf het prille begin tot aan de Gallo-Romeinse tijd.

Kunnen duiden hoe deze kennis tot stand komt in het onderzoek.

Een grondig inzicht verwerven in de betekenis van materiële en iconografische bronnen van de pre- en protohistorie.

In de behandelde periode thematische verbanden kunnen leggen en een diachronisch exposé kunnen ontwikkelen rond onderwerpen als voedselvoorziening, technologie, nederzettingssystemen, sociale organisatie, kunst, dodenbestel, enz.

Inzicht verwerven in de waarde (mogelijkheden en beperkingen) van het bronnenmateriaal in deze periodes en hiertegenover een kritische en reflectieve houding leren aannemen.

Beoordelingsinformatie

De beoordeling bestaat uit volgende opdrachtcategorieën:
Examen Mondeling bepaalt 100% van het eindcijfer

Binnen de categorie Examen Mondeling dient men volgende opdrachten af te werken:

examen mondeling met een wegingsfactor 1 en aldus 100% van het totale eindcijfer.

Toelichting: Mondeling met mogelijkheid tot schriftelijke voorbereiding van twee grote overzichtsvragen die vooral peilen naar inzicht. Daarnaast worden twee kleinere, meer punctuele vragen gesteld, waarvan er één betrekking heeft op besproken beeldmateriaal. Er wordt in dit vraaggesprek nagegaan in welke mate de hoger gestelde leerdoelen en competenties werden bereikt.
Kritisch-actieve participatie tijdens de hoorcolleges kan de eindevaluatie gunstig beïnvloeden.

Aanvullende info mbt evaluatie

Mondeling met mogelijkheid tot schriftelijke voorbereiding van twee grote overzichtsvragen die vooral peilen naar inzicht. Daarnaast worden twee kleinere, meer punctuele vragen gesteld, waarvan er één betrekking heeft op besproken beeldmateriaal. Er wordt in dit vraaggesprek nagegaan in welke mate de hoger gestelde leerdoelen en competenties werden bereikt.
Kritisch-actieve participatie tijdens de hoorcolleges kan de eindevaluatie gunstig beïnvloeden. Tweede zittijd is een nieuw examen dat op dezelfde wijze verloopt als eerste zittijd.

Toegestane onvoldoende

Kijk in het aanvullend OER van je faculteit na of een toegestane onvoldoende mogelijk is voor dit opleidingsonderdeel.

Academische context