Pre- & protohistorie

6 ECTS credits
150 u studietijd

Aanbieding 2 met studiegidsnummer 1020909AER voor alle studenten in het 1e semester met een inleidend bachelor niveau.

Semester

1e semester

Inschrijving onder examencontract

Mogelijk

Beoordelingsvoet

Beoordeling (0 tot 20)

2e zittijd mogelijk

Onderwijstaal

Nederlands

Faculteit

Faculteit Letteren en Wijsbegeerte

Verantwoordelijke vakgroep

Kunstwetenschappen en Archeologie

Onderwijsteam

Marc De Bie (titularis)

Onderdelen en contacturen

26 contacturen Hoorcollege
60 contacturen Zelfstudie en externe werkvormen

Inhoud

Deze cursus biedt een algemeen overzicht van de pre- en protohistorie, met aandacht voor ontwikkelingen in de natuurlijke, economische, sociale, culturele, artistieke en spirituele contexten van de vroege samenlevingen. Geografisch bestrijkt het college aanvankelijk het hele oude continent. Het focust daarna vooral op NW Europa en de Lage Landen in het bijzonder. Naast een algemeen overzicht van de diverse periodes, schenkt de cursus aandacht aan de aard en de waarde van het paleo-ecologisch, het archeologisch en het iconografisch archief. Voor de studie van de pre- en protohistorie vormt dit immers het belangrijkste bronnenmateriaal. Waar mogelijk komt ook de kunst ruim aan bod.
Omdat het om een breed overzicht gaat en de cursus een kapstok moet bieden voor latere verdieping, is de opbouw vrij klassiek. Naast enkele inleidende, theoretische en methodologische hoofdstukken, volgt een overzicht in chronologische volgorde:
- Algemene inleiding met aandacht voor de geschiedenis van het onderzoek van pre- en protohistorie, overzicht van het bronnenmateriaal, methodologie, e.d.
- Evolutie van het natuurlijk milieu en van de menselijke soorten
- Ontstaan en ontwikkeling van vroeg cultureel menselijk gedrag in Afrika en Azië
- Vroegpaleolithicum in Europa
- Neanderthalers en het middenpaleolithicum
- De vroegste culturen van de Homo sapiens in NW-Europa (laatpaleolithicum)
- Jagers en verzamelaars na de laatste ijstijd (mesolithicum)
- Ontstaan van het neolithicum in Azië en verspreiding van het vroegneolithicum in Europa
- Midden- en laatneolithicum in de Lage Landen
- Kopertijd en vroege bronstijd in Europa
- Midden- en late bronstijd in NW-Europa
- Vroege ijzertijd (Hallstatt)
- Archeologie en kunst van de Kelten (La Tène)
- De Romeinse verovering en de transitie naar een Gallo-romeinse samenleving

Naast het grote verhaal komen ook concrete voorbeelden van (terrein)onderzoek aan bod die het verhaal mee scheppen.

Studiemateriaal

Cursustekst (Vereist) : Pre- en protohistorie, Marc De Bie, VUB, 2220170009421, 2022
Digitaal cursusmateriaal (Vereist) : Illustraties bij de cursus, Marc De Bie, Canvas
Praktisch cursusmateriaal (Aanbevolen) : Bezoek aan het 'echte' bronnenmateriaal in het museum

Bijkomende info

De onderwijsactiviteiten bestaan vooral uit hoorcolleges, rijk gevuld met beeldprojectie en didactisch materiaal. Tijdens de lessen worden de studenten gestimuleerd actief mee te denken en een kritisch-reflectieve houding te ontwikkelen. Ervaring wijst uit dat dit tot betere leerresultaten leidt. Actieve deelname aan de lessen is dus in het voordeel van de studenten. Eén van de lessen kan bestaan uit een gastcollege door een vooraanstaand archeoloog die ingaat op recente onderzoeksresultaten. De laatste les van de reeks vindt plaats in een museum, bijvoorbeeld de zalen voor pre- en protohistorie in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (Brussel). Voor meer informatie over de concrete inrichting van het studiedeel: zie Canvas.

De inhoud van de hoorcolleges is uitgeschreven in een syllabus, op papier te verkrijgen bij de cursusdienst. De talrijke illustraties zijn digitaal beschikbaar via het leerplatform (Canvas).
In de syllabus staan referenties naar relevante literatuur. In de hoorcolleges komt ook didactisch materiaal aan bod en de reeks eindigt dus met een bezoek aan het 'echte' bronnenmateriaal in het museum.

Leerresultaten

Algemene competenties

Specifieke leerresultaten voor dit studiedeel: De student:

-verwerft een basisinzicht in het ontstaan van de mens als cultureel wezen en in de ontwikkeling van menselijke samenlevingen vanaf het prille begin tot aan de Gallo-Romeinse tijd.

-kan duiden hoe deze kennis tot stand komt in het onderzoek.

-verwerft een grondig inzicht in de betekenis van materiële en iconografische bronnen van de pre- en protohistorie.

-legt thematische verbanden in de behandelde periode en kan een diachronisch exposé ontwikkelen over onderwerpen als voedselvoorziening, technologie, nederzettingssystemen, sociale organisatie, kunst, dodenbestel, enz.

-verwerft inzicht in de waarde (mogelijkheden en beperkingen) van het bronnenmateriaal in deze periodes en leert hiertegenover een kritische en reflectieve houding aan te nemen.

Beoordelingsinformatie

De beoordeling bestaat uit volgende opdrachtcategorieën:
Examen Mondeling bepaalt 100% van het eindcijfer

Binnen de categorie Examen Mondeling dient men volgende opdrachten af te werken:

examen mondeling met een wegingsfactor 1 en aldus 100% van het totale eindcijfer.

Toelichting: Mondeling met mogelijkheid tot schriftelijke voorbereiding van twee grote overzichtsvragen die vooral peilen naar inzicht. Daarnaast worden twee kleinere, meer punctuele vragen gesteld, waarvan er één betrekking heeft op besproken beeldmateriaal. Er wordt in dit vraaggesprek nagegaan in welke mate de hoger gestelde leerdoelen en competenties werden bereikt.
Kritisch-actieve participatie tijdens de hoorcolleges kan de eindevaluatie gunstig beïnvloeden.

Aanvullende info mbt evaluatie

Het examen verloopt mondeling met de mogelijkheid tot schriftelijke voorbereiding van twee grote overzichtsvragen die vooral peilen naar inzicht. Daarnaast worden twee kleinere, meer punctuele vragen gesteld, waarvan er één betrekking heeft op besproken beeldmateriaal. Er wordt in dit vraaggesprek nagegaan in welke mate de hoger gestelde leerdoelen en competenties werden bereikt.
Kritisch-actieve participatie tijdens de hoorcolleges kan de eindevaluatie gunstig beïnvloeden.

Bij eventuele opdrachten is het gebruik van generatieve AI toegestaan om te ondersteunen mits er op een verantwoordelijke en integere manier gewerkt wordt met deze AI-tools. Elk gebruik van generatieve AI moet op een passende manier worden aangegeven (zie richtlijnen op canvas).

Tweede zittijd is een nieuw examen dat op dezelfde wijze verloopt als eerste zittijd.

Toegestane onvoldoende

Kijk in het aanvullend OER van je faculteit na of een toegestane onvoldoende mogelijk is voor dit opleidingsonderdeel.

Academische context